Fosfaatrechtenstelsel

Sinds 1 januari 2018 geldt het fosfaatrechtenstelsel voor de melkveehouderij, om zo onder het fosfaatplafond te komen en derogatie te behouden. Het stelsel heeft ingrijpende gevolgen voor zowel melkveehouderij als vleesveehouderij.

 In 2015 produceerde de Nederlandse melkveehouderij meer fosfaat dan volgens Europese afspraken was toegestaan. Dankzij het fosfaatreductieplan in 2017 en de introductie van het fosfaatrechtenrechtenstelsel in 2018 is de fosfaatproductie weer onder het plafond gekomen. Dit heeft forse inspanningen gevraagd van melkveehouders en heeft ook voor vleesveehouders gevolgen.

Belang van derogatie
Nederlandse melkveehouders hebben een derogatie, waardoor zij meer stikstof uit dierlijke mest op hun grond mogen aanbrengen. Eén van de voorwaarden voor deze derogatie is dat alle dierlijke sectoren een maximale hoeveelheid fosfaat mogen produceren. Om de derogatie te behouden, was het noodzakelijk om de fosfaatproductie onder het afgesproken sectorplafond voor de melkveehouderij te brengen en te begrenzen.

Continuïteit van familie- en gezinsbedrijven
Lange tijd is er veel onduidelijkheid geweest over de invoering van het fosfaatrechtenstelsel en het daarmee samenhangende behoud van de derogatie. Het fosfaatrechtenstelsel beperkt de bewegingsvrijheid van melkvee- en vleesveehouders ten aanzien van het aantal dieren dat zij mogen houden en heeft gevolgen voor de ontwikkelingsmogelijkheden van de (veelal familie- en gezins-) bedrijven. De introductie ervan is dan ook zeer ingrijpend geweest voor boeren.

Voor LTO is de continuïteit van familie- en gezinsbedrijven en het beperken van de gevolgen voor individuele boeren, van groot belang. Bij de invoering van fosfaatrechten heeft LTO ingezet op een zo laag mogelijke generieke korting en een zo beperkt mogelijke knelgevallenregeling om juist een regeling te treffen voor bedrijven die onevenredig hart getroffen worden.

Bedrijfsspecifieke verantwoording
Om te voorkomen dat bedrijven omvallen, is het nodig hen de mogelijkheid te geven om, buiten het aankopen van fosfaatrechten, op andere manieren te zorgen dat zij minder fosfaat gaan produceren en toch voldoende melk blijven produceren om economische gezond te blijven. Dit kan door bedrijfsspecifieke maatregelen, geborgd door middel van de Kringloopwijzer. Inspanningen van LTO zijn gericht op het mogelijk maken van maatwerk in mestbeleid (zie ook herbezinning mestbeleid) en de mogelijkheid om de Kringloopwijzer toe te passen.

Gevolgen voor vleesveehouderij
Om ‘weglek’-effecten van dieren naar de vleesveehouderij te voorkomen, geldt het stelsel van fosfaatrechten ook voor jongvee in deze sector. Dit terwijl vleesveehouders niet verantwoordelijk zijn voor de overschrijding van het fosfaatplafond. LTO heeft zich daarom hard gemaakt voor een vrijstellingsregeling, die in het najaar van 2018 is opengesteld. Dit was voor LTO een belangrijke doorbraak, waardoor voor zoogkoeien met hun kalveren geen fosfaatrechten gelden – mits een vleesveehouder heeft deelgenomen aan de regeling.