Transitiepaden

Stoppen is geen transitiepad. Het is wel een realiteit. In elke sector zijn er stoppers en nieuwkomers. Bekend is dat een significant deel van de agrarische ondernemers in de komende 10 jaar stopt. Andere worden deeltijdboer. Andere investeren in verbreding of schaalvergroting. Wat nodig is, is dat er een helder en gestructureerd stopbeleid komt. Cruciaal daarbij is dat stoppen in relatie wordt gezien met de blijvers, zodat stoppers optimaal bijdragen aan de toekomst van de blijvers. Het gaat dan over het borgen van landbouwgrond die stoppers laten ten behoeven van de extensivering van blijvers, boerennatuur of voor nieuwe teelten en gewassen.

Veel ondernemers passen al elementen van de transitiepaden toe in hun bedrijfsvoering. Dat noemen we het basispad en is een logisch startpunt voor verdere doorschakeling naar een of meerdere andere transitiepaden. Het is eerder een startpunt dan een eindpunt.

In het ‘hightech gesloten’ pad zijn omgevingsfactoren goed en maximaal te controleren. Er wordt gewerkt met min of meer gesloten systemen zoals stallen of kassen waarbij plant en dier beperkt in contact staan met de open omgeving en zodoende externe invloeden van weer, mens, dier en natuur. Het zijn over de linie genomen hoogproductieve systemen waarbij inputs (voer, mest, diergeneesmiddelen, gewasbeschermingsmiddelen) en outputs (planten, dieren, nevenstromen) maximaal gestuurd worden. Dit leidt tot zeer hoge efficiency, minimale emissies en goede mogelijkheden tot hergebruik van nevenstromen.

Dit pad kenmerkt zich door een zeer sterke focus op de bodem. Zowel plant als dier kunnen in dit systeem voorkomen. Kenmerkend voor dit systeem is dat (een groot deel van) de activiteiten ‘in de open lucht’ plaatsvinden. Om hier te sturen op minimale emissies zijn onder andere de inzet van precisietechnieken (robots, vast rijpaden, plaats/tijd/gewas-specifieke bemesting en gewasbescherming), veredeling en genetica (bij zowel plant als dier) noodzakelijk. Mede door hoge grondprijzen en druk op de grondmarkt wordt dit pad gestuurd, naast het in stand houden van Ook kapitaalsintensieve (open) teelten.

Een bestaand pad is de biologische landbouw. Zeker vanuit Europa wordt doorontwikkeling van dit pad sterk gestimuleerd. Dat biedt volop kansen. Uiteraard speelt de markt hierbij een rol die niet veronachtzaamd moet worden. Om het onderscheiden vermogen van de biologische sector te behouden is verdere doorontwikkeling noodzakelijk, in andere paden worden immers zaken overgenomen vanuit deze sector. De nadruk op regeneratieve landbouw is wellicht sterk onderscheidend vermogen. Over de inzet van gentechnologie in dit pad zal de sector heldere keuzes moeten maken.

In dit pad is de land- en tuinbouwproductie een belangrijk element van waaruit focus wordt gelegd op elementen zoals zorg, recreatie en educatie. Dit is een belangrijk pad dat een brug weet te slaan op het gebied van voedselproductie, beleving van het landelijk gebied en de relatie tussen de sector en de burger/consument. Ook in en rondom stedelijk gebied biedt dit transitiepad volop kansen.

Boeren en tuinders in dit pad zetten beheer van natuur en landschap centraal. Uiteraard zijn daarbij landbouwkundige activiteiten noodzakelijk: van extensieve begrazing tot terrein-, maai- en wildbeheer. Er wordt samengewerkt in regionale collectieven en coöperaties. Een zoektocht is gaande om dit pad voor iedereen die dit wenst mogelijk te maken, ook als je buiten de ‘ingekleurde kaartjes valt’.