Antibioticabeleid

Om antibioticaresistentie te voorkomen, gelden strenge regels voor gebruik van antibiotica. Zorgvuldig beleid en management hebben in de veehouderijsectoren geleid tot een forse reductie (70% sinds 2009) van het antibioticagebruik.

Antibiotica wordt ingezet voor het behandelen van bacteriële infecties bij mensen en dieren. Naarmate vaker antibiotica gebruikt wordt, neemt de kans op antibioticaresistentie toe. Hierdoor zijn bacteriële infecties moeilijker te behandelen. Resistente bacteriën komen overal voor: in het milieu, bij dieren, mensen en planten. Bacteriën zijn ook in staat om resistentiegenen aan andere bacteriën door te geven. Dit is een wereldwijd probleem.

Gezonde dieren als basis
De Nederlandse veehouderijsectoren kennen een hoge standaard op het gebied van diergezondheid. Gezonde dieren vormen de basis: zij leven langer, kennen een hoger niveau van dierenwelzijn en hebben geen antibiotica nodig. Preventie heeft daarom altijd de voorkeur in de zorg voor diergezondheid. Dit start al rond de geboorte: optimalisatie van gezondheid (en welzijn) van een drachtig dier en vervolgens de juiste zorg voor jonge dieren zal hen ook het verdere leven weerbaar maken (klik hier voor meer informatie over jonge dieren).

Daarnaast betekent preventie dat dieren weerbaar moeten zijn, dat wil zeggen dat dieren een goed functionerend immuunsysteem moeten hebben waarmee ze eventuele ziekteverwekkers kunnen verslaan. Goede voeding, vaccinatie, maar ook genetische factoren spelen hierbij een rol. Gezondheid betekent dat weerstand en infectiedruk in balans zijn. Naast optimalisatie van de weerstand is het dus ook van belang om de infectiedruk zo laag mogelijk te houden. Dat betekent dat besmetting vanuit de omgeving of via mensen wordt voorkomen en dat het diergezondheidsmanagement en bijbehorende hygiëne op de boerderij op orde is. . Als dieren toch ziek worden, is snelle en goede behandeling noodzakelijk.

Succesvolle Nederlandse aanpak
Nederland loopt binnen Europa voorop als het gaat om zorgvuldig beleid en management rondom het gebruik van antibiotica. In ons land mogen alleen dierenartsen antibiotica toedienen, tenzij boeren samen met hun dierenarts een bedrijfsgezondheidsplan en een bedrijfsbehandelplan hebben opgesteld. In dat geval mogen boeren die een 1-op-1 relatie met een dierenarts hebben, de antibiotica zelf toedienen. De dierenarts blijft echter verantwoordelijk voor het voorschrijven van de antibiotica en daarmee voor een verantwoordelijk gebruik ervan.

Al het gebruik van antibiotica wordt centraal geregistreerd in sectorale databases. De maatregelen hebben tot een forse reductie van antibioticagebruik in de veehouderij geleid. Deze reductie is gerealiseerd op basis van vrijwilligheid en zelfregulering. Een aantal sectoren heeft sinds 2020 daarom een definitieve benchmark gekregen van de Diergeneesmiddelen Autoriteit (SDa). Deze benchmark geeft aan dat de sector een acceptabel gebruiksniveau heeft en verdere reductie door de SDa niet noodzakelijk wordt geacht wanneer een bedrijf onder de actiewaarde blijft.

Inmiddels wordt ook op Europees niveau antibioticabeleid voorbereid. De Animal Health Law is in 2016 aangenomen en wordt nu verder uitgewerkt. Op aandringen van Nederland is in deze verordening veel aandacht voor maatregelen voor zorgvuldig antibioticagebruik bij dieren. De Nederlandse aanpak zou hierbij als standaard genomen moeten worden. Op die manier wordt het gelijke speelveld voor Nederlandse boeren vergroot.