Vereenvoudigingspakket EU-milieuwetgeving legt vinger op de juiste plek, maar directe oplossingen blijven nog uit

De Europese Commissie heeft vandaag een langverwacht vereenvoudigingspakket voor EU-milieuwetgeving gepresenteerd. Daarin wordt aangekondigd dat de komende jaren kritisch zal worden gekeken naar milieuwetten die de Nederlandse land- en tuinbouw belemmeren, zoals de Kaderrichtlijn Water en de Vogel- en Habitatrichtlijn.
Concrete oplossingen blijven echter vooralsnog uit. De voorstellen geven vooral richting en bieden aanknopingspunten om de komende periode verder te werken aan oplossingen voor knelpunten die ontstaan door te rigide Europese milieuregels.

Voor de landbouw is eerder al een pakket met vereenvoudigingsvoorstellen uitgekomen voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Hoewel dit eerste goede stappen waren, heeft LTO samen met Europese landbouwkoepel Copa-Cogeca telkens benadrukt dat ook kritisch gekeken moet worden naar rigide Europese milieuregels. Daarbij zijn ook intensieve gesprekken gevoerd met de Europese Commissie. Veel van de eerder aangekaarte problemen komen ook terug in het vandaag gepresenteerde vereenvoudigingspakket.

LTO-Voorzitter Ger Koopmans: “Het is hoopgevend dat er in Brussel nu eindelijk kritisch gekeken gaat worden naar de uitvoerbaarheid van milieuregels. Boeren en tuinders zitten nu vast in een juridisch moeras van verouderde en soms tegenstrijdige voorschriften waardoor echte verduurzaming niet van de grond komt, vaak al bij de vergunningverlening. Zonder concrete oplossingen blijft het echter bij goede bedoelingen. Dit pakket moet snel gevolgd worden door wetswijzigingen die in de praktijk echt ruimte geven voor ontwikkeling én verduurzaming. Ook voor de formerende partijen in Den Haag is dit een kans die met beide handen aangepakt kan worden. ”

Herziening Kaderrichtlijn Water
In 2026 zal de Kaderrichtlijn Water een zogeheten ‘stress-test’ ondergaan, waarbij onder meer wordt gekeken naar de werkbaarheid en effectiviteit van bestaande uitzonderingen. De Europese Commissie zal daarbij expliciet aandacht besteden aan knelpunten in de vergunningverlening. Daarnaast komt de Commissie in het tweede kwartaal van 2026 met een voorstel voor herziening van de Kaderrichtlijn Water, al ligt de focus daarvan vooralsnog vooral op vraagstukken rond het terugwinnen van kritische grondstoffen. Onduidelijk blijft hoe de Commissie wil omgaan met de harde KRW-deadline in 2027, waarin alle waterlichamen in een goede toestand moeten verkeren. Nu al is duidelijk dat het behalen van deze doelstelling niet realistisch is voor bijna alle lidstaten. Toch ontbreekt een gewogen plan om de mogelijk ingrijpende juridische consequenties daarvan op te vangen.

Vogel- en Habitatrichtlijnen
Ook voor de vogel- en habitatrichtlijnen kondigt de Europese Commissie aan om in 2026 een ‘stress-test’ te geven. Daarbij zal onder andere gekeken worden naar de noodzaak voor rechtszekerheid. In verschillende landen, waaronder Nederland, staat de vergunningsverlening sterk onder druk door de implementatie van de Habitatrichtlijn. Het is voor het eerst dat deze richtlijnen op deze manier onder de loep genomen worden door de Europese Commissie. Daarom is deze stress-test het moment om te kijken hoe ook Nederland verder geholpen kan worden om van het stikstofslot te komen.

Natuurherstelwet
Tegelijkertijd kondigt de Europese Commissie wel aan om volop door te gaan met de implementatie van de Natuurherstelwet, terwijl deze vergunningsverlening nog verder zal bemoeilijken. LTO pleit juist voor uitstel van het indienen van het nationale Natuurplan naar medio 2027, omdat betrouwbare, complete en wetenschappelijk onderbouwde data en monitoring nog ontbreken om ingrijpende keuzes verantwoord te maken, internationale afstemming nodig is en overhaaste besluitvorming opnieuw kan leiden tot disproportioneel beleid. De Commissie kondigt daarnaast aan om fondsen te willen mobiliseren om de kosten van de natuurherstelwet te dekken. Maar zonder concrete toezeggingen en doordat tegelijkertijd wel drastisch gekort wordt op het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid lijkt dit vooralsnog een loze belofte.

Evaluatie Nitraatrichtlijn
Tot slot benoemd de Europese Commissie wederom de evaluatie van de Nitraatrichtlijn snel af te willen ronden. Deze evaluatie is al meerdere keren uitgesteld sinds in 2023 voor het eerst aan stakeholders om input werd gevraagd. LTO pleit voor een herziening van de nitraatrichtlijn om het om het verouderde systeem van generieke gebruiksnormen en kalenderlandbouw te vervangen voor een systeem gericht op doelsturing. Hi8erbij moet circulariteit centraal staan.