Stikstof in de Omgevingswet

Met de Wet stikstofreductie en natuurverbetering, die op 13 oktober 2020 naar de Tweede Kamer is gestuurd, wordt de Wet Natuurbescherming en de Omgevingswet aangepast. De Wet Natuurbescherming gaat per 1 januari 2022 op in de Omgevingswet. Hoe verhouden de drie wetten zich tot elkaar, en wat betekent dat voor de vergunningen van agrariërs?

Wat is de Omgevingswet?
Met de Omgevingswet wil de overheid de wetten voor de leefomgeving bundelen en moderniseren. Hierbij gaat het onder meer om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De invoering van deze veelomvattende en complexe wet was gepland voor 2021, maar is uitgesteld tot 2022. LTO Nederland heeft in december 2019 in een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer gewaarschuwd dat gebrekkige invoering tot problemen kan leiden. De inbreng van Trienke Elshof (portefeuillehouder LTO Nederland) is hier terug te zien.

Omgevingswaarde stikstof
In de Omgevingswet wordt een omgevingswaarde ten aanzien van stikstof ingevoerd. De omgevingswaarde is dat in 2030 50% van stikstofgevoelige hectares N2000 onder de kritische depositiewaarde (KDW) moet komen – wat neerkomt op een reductie van ongeveer 26%. Er zijn meer omgevingswaarden in de omgevingswet opgenomen, zoals de kwaliteit van het zwemwater of de eisen aan luchtkwaliteit.

Doel voor de overheid
Deze omgevingswaarde en ook het opnemen daarvan in de Omgevingswet heeft geen rechtstreekse gevolgen voor de natuur- of milieuvergunningen. Deze geven nog steeds dezelfde rechtsbescherming als ze nu ook hebben. Wel moet de overheid haar eigen doel halen. De omgevingswaarde 50% van de stikstofgevoelige Natura 2000 hectares onder de KDW bindt de landelijke overheid dus zelf, de landelijke overheid zal stappen nemen om dit doel te halen. Deze omgevingswaarde is echter geen directe resultaatverplichting voor agrarische bedrijven en werkt dus niet rechtstreeks door in de vergunningen.

Programma stikstofreductie heeft wél impact
Dat betekent niet dat de stikstofdoelen van de overheid, en de omgevingswaarde die daaruit voortkomt, geen impact hebben. Om de norm te halen stelt de overheid een programma op. Dat wordt via het wetsvoorstel voor de Wet stikstofreductie en natuurverbetering aangekondigd. Het programma bestaat uit verschillende maatregelen die stikstof reduceren. Dat kan bijvoorbeeld door de snelheid op snelwegen te verlagen, bedrijven op te kopen of door extra wettelijke eisen te stellen aan uitrijden van mest (meststoffenwet) of stallen aan te passen (Besluit Huisvesting). Dat kunnen dus pijnlijke maatregelen zijn voor boeren die indirect via dit programma worden afgedwongen.

LTO vindt dat de maatregelen praktisch haalbaar en betaalbaar moeten zijn en dat het door de overheid gereserveerde geld beter in innoveren gestoken kan worden dan in saneren. Ook vindt LTO Nederland dat iedere economische sector in Nederland bij moet dragen. Onze eerste reactie op de stikstofwet is hier terug te lezen, voor het debat in de Tweede Kamer zal uiteraard ook een uitgebreide inhoudelijk inbreng worden geleverd.

Verplichte stalaanpassingen
Wat de stallen betreft heeft het kabinet in april 2020 aangekondigd dat ze extra eisen gaat stellen. Vanaf 1 januari 2025 komen er strengere eisen voor nieuwe stallen. Ook worden strengere eisen voor bestaande stallen aangekondigd. Bij het stellen van eisen aan stalsystemen wordt er altijd een BBT (best beschikbare techniek)-afweging gemaakt. Dat betekent dat de overheid een afweging maakt tussen de economische gevolgen voor de sector en de milieueffecten die het oplevert. Voor het aanpassen van bestaande stallen geldt altijd een overgangstermijn. Hoe streng de eisen worden, voor welke diercategorieën ze worden aangescherpt en wanneer deze eisen voor bestaande stallen gaan gelden is nog niet bekend.

Dat de overheid eisen kan stellen aan de emissies uit stallen is niet nieuw, en is dus ook geen gevolg van de nieuwe Omgevingswet. In 2012 moesten bijvoorbeeld alle varkens- en pluimveebedrijven hun emissies gehalveerd hebben. Indirect kan de omgevingswaarde dus wel van invloed zijn op de milieu- of natuurvergunningen. Als stallen aangepast worden, gaan de emissies omlaag. Als er dan niet meer dieren gehouden gaan worden, raak je een deel van je vergunde emissies kwijt.

Meer weten over de stand van zaken in het stikstofdossier? Kijk hier de webinar van Trienke Elshof, portefeuillehouder Gezonde Omgeving van LTO Nederland, en Roy Meijer (DAJK) van 15 oktober terug.