Politiek brexit drama levert nog steeds geen duidelijkheid

Brits Lagerhuis is zeer verdeeld
Theresa May is niet langer ‘in control’. Ze kan alleen nog met Brussel onderhandelen, als ze vooraf mandaat vraagt van het Britse Lagerhuis. Dat betekent dat ze in gesprek moet met Labour. Labour stelt echter eisen. Er is daarom op dit moment nog geen uitzicht op een ‘cross-party’ akkoord. De geur van crisis hangt in het Lagerhuis.

Theresa May’s regering is dus wankel
May heeft dan op 16 januari wel een motie van wantrouwen van Labour ternauwernood (19 stemmen verschil) overleefd, maar alleen omdat de Noord-Ierse DUP (10 zetels) vóór haar stemde. Labour kan opnieuw moties van wantrouwen indienen. Als May tegen die tijd het vertrouwen van de DUP of van de harde brexiteers in haar eigen Conservatieve Partij  heeft verloren, kan ze alsnog onderuit gaan.

Vrijwel niemand wil een ‘no-deal Brexit’
In het Britse parlement moet een grote meerderheid, behalve een groep van 60-70 Conservatieven, niets hebben van een ‘no-deal Brexit’, dus dat het Verenigd Koninkrijk op 29 maart uit de EU crasht zonder enige afspraken zodat er aan de grens meteen controles en tarieven komen. In de EU is er ook absoluut geen steun voor. Je zou dus mogen verwachten dat het gezond Brits verstand op enig moment toch de overhand krijgt, al zou je het nu nog niet zeggen. Labour eist nu in ruil voor gesprekken met Theresa May, dat een ‘no-deal brexit’ vóóraf uitgesloten wordt.

Een zachtere brexit ligt nu voor de hand
Theresa May heeft de afgelopen twee jaar alleen samengewerkt binnen haar eigen Conservatieve Partij en de Noord-Ierse DUP. Door de stemming op 15 januari is nu absoluut duidelijk geworden dat ze het daarmee nooit redt. Ze moet dus in gesprek met oppositiepartij Labour. Daar is de steun voor een zachte brexit groter dan in de Conservatieve Partij. Maar voor May is dit een grote stap.

Beperkt uitstel van Brexit behoort tot de mogelijkheden
Brexit vindt plaats op 29 maart middernacht. Er rest te weinig tijd om een nieuwe deal uit te onderhandelen. Over de huidige deal is ruim twee jaar gesproken. Het Verenigd Koninkrijk kan echter aan de Europese Unie vragen de zogenaamde artikel 50 procedure tijdelijk te bevriezen. De EU zal dat in overweging nemen mits er goede gronden voor zijn, zoals een tweede referendum. Theresa May wil dat echter niet. Maar als ze met een duidelijke koerswijziging komt richting een zachte Brexit, zal de EU dat waarschijnlijk ook accepteren. Zoals reeds aangegeven: May verliest dan waarschijnlijk de steun van de hardcore brexiteers in haar partij en is dan voor het voortbestaan van haar regering afhankelijk geworden van Labour.

Vervangen van de Noord-Ierse vangnet (“backstop”) vraagt offers van brexiteers
Alléén als het VK kiest voor een douane-unie met de EU én deelname aan de Europese interne markt, zijn er aan de Ierse grens géén controles en inspecties nodig. Deelname aan een douane-unie alléén is niet voldoende. De interne markt bepaalt namelijk kwaliteitsstandaarden zoals voor land- en tuinbouwproducten. Het zou dan wel afgelopen zijn met de grote handelsambities van ‘global Britain’ waar Boris Johnson zo mee pronkte. Zoals al gezegd: daarmee verliest Theresa May steun van een deel van haar Conservatieve Partij.

Wat gebeurt er nu?
Theresa May heeft aangekondigd nu in gesprek te gaan met de oppositie. Op maandag 21 januari keert ze terug naar het Lagerhuis met een ‘plan B’. De Europese Unie wacht dat af, want niets wijst er op dit moment op dat May bruggen kan slaan. Tot nu toe toont ze geen bereidheid om tot een compromis te komen. Tot dan zit het proces vast.

Idealiter kiest Theresa May dan toch voor een zachte Brexit die de grens met de EU ook op lange termijn open houdt, en neemt ze daarmee afscheid van de ambitie om zelf wereldwijd handelsakkoord te gaan uitonderhandelen. Voor veel Brexiteers zou dat een vorm van verraad zijn, maar voor de handel tussen het VK en Europa zou het een grote opluchting zijn, evenals voor Britse burgers in Europa en EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk. Chaos, verwarring en grote economische schade zouden dan vermeden worden. Op dit moment is dat nog lang niet zeker.

Advies aan boeren en tuinders
Hoewel bijna niemand het wil, moet er dus nog steeds rekening gehouden worden met het slechtste scenario: een harde brexit. Dan zouden er vanaf 30 maart douanecontroles en inspecties nodig zijn om land- en tuinbouwproducten naar het Verenigd Koninkrijk te kunnen exporteren. Dat betekent dat uw afnemers (coöperatie, telersvereniging, verwerker, handelaar, lijnrijder) zich moeten melden bij de douane voor een zogenaamd EORI-nummer en in gesprek moeten met hun Britse afnemers. Verwacht wordt dat er door een tekort aan faciliteiten en medewerkers grote problemen aan de grens zullen zijn, en daardoor vertragingen. Duik dus in ieder geval niet weg: een harde brexit raakt u al snel in uw inkomen omdat de markt dan ernstig verstoord wordt. Ga dus in gesprek met uw afnemers en andere ketenpartners. Probeer samen met uw ketenpartners en de instanties al het mogelijke te doen om chaos te voorkomen.

Van bijzonder belang is een goede planning voor en rond het weekend van 29 en 30 maart. Mocht de brexit in de soep lopen, dan is het belangrijk om producten, indien mogelijk, vóór dat weekend af te leveren. Voor de sierteeltsector is daarbij ook belangrijk dat 31 maart Moederdag is in het VK, een belangrijk verkoopmoment voor leveranciers van bloemen en planten.