Brexit gevolgen worden langzaam zichtbaar

Enkele weken na de Brexit wordt langzaam maar zeker begonnen met het terugkijken. Al is het nog te vroeg om te juichen. Importtarieven zijn gelukkig vermeden, en daarmee minstens € 800 miljoen aan kosten, maar de papierwinkel is enorm toegenomen en daarmee de vertragingen. Langzaam maar zeker wennen bedrijven aan dit ‘nieuwe normaal’, hoewel de Britse supermarkten waarschuwen voor voedseltekorten. Ondertussen buigt het Europees Parlement (EP) zich over de voorlopige Brexit-deal. Zolang het EP in niet instemt, is het akkoord nog niet definitief. De politieke discussie over het Europese Brexit-fonds (5 miljard euro) begint nu ook op gang te komen, de Commissie Regionale Ontwikkeling is daar in de lead.

Als EU-onderhandelaar Michel Barnier terugkijkt op vier en een half jaar onderhandelen, is zijn conclusie: bedrijven moeten nog wennen, maar een aantal veranderingen is structureel. Controles op groenten, bloemen, planten, dieren en allerlei gemengde producten. Dit is de prijs van Brexit, waarbij beide partijen verliezen.

Exportcertificering
Tot nu toe zijn grote problemen met exportcertificering achterwege gebleven. Ook de afzet van producten naar Ierland via Groot-Brittannië (de ‘land bridge’) loopt na enkele aanloopproblemen; hiervoor zijn op dit moment geen gezondheidscertificaten nodig. De omvang van het verkeer neemt geleidelijk toe en het is afwachten hoe het systeem zich de komende weken houdt. Dit hangt ook af van de strenge lockdowns. Intussen is het ferryverkeer tussen Ierland en de EU (zoals Cherbourg, Duinkerken) flink opgevoerd en dat kan in sommige gevallen een alternatief bieden.

De Britten hebben aangekondigd dat vanaf 1 april ‘prenotificatie’ nodig is met documenten. Inspectie vindt tot 1 juli nog plaats op de geregistreerde afleverlocatie, daarna aan de grens/in havens. Op 1 april vindt dus mogelijk een nieuwe test plaats.

Uit dagelijkse afstemming met de NVWA blijkt dat exporteurs of verladers soms nog problemen hebben met het tijdig aangifte doen, wat kan leiden tot vertraging bij de veerboot. Ook kloppen soms de ‘Entry Summary Declarations’ (ENS) niet, bijvoorbeeld omdat de hoeveelheden niet correct zijn doorgegeven.

Soms is kennelijk ook nog niet duidelijk dat als een landbouwproduct uit een andere EU-lidstaat via Nederland naar het VK gaat, er een voorcertificaat uit de lidstaat van herkomst moet zijn. Dus als bijvoorbeeld bloemen uit Duitsland via Nederland naar het VK gaan, dan moet daar een Duits document bij zitten.

Zie de Brexit-wegwijzer van Evofenedex voor meer informatie.

Import
Op de Noordoever van de Rotterdamse haven is bij de terminal van Stena Line een keurpunt voor broedeieren en eendagskuikens ingericht. De goedkeuring voor paarden zou tegen eind januari geregeld moeten zijn. Bij importen van dieren en dierlijke producten doen zich nog steeds veel administratieve problemen voor, naar verluidt doordat de Britten nog moeten wennen.

Leeg verpakkingsmateriaal dat terugkomt uit GB moet tijdig worden gemeld aan de ferrymaatschappij.

Herkomst
Het nultarief voor de handel tussen Groot Brittannië en de EU geldt alleen voor producten die er aantoonbaar uit afkomstig zijn. Dit is een heet hangijzer. Als producten zijn geïmporteerd uit derde landen, dan moet er rekenen mee gehouden worden dat daarvoor wel importtarieven gelden. Dat verschilt per land en het aandeel in het eindproduct dat wordt geëxporteerd. Als het GB rietsuiker importeert uit het Caribisch gebied, kan het dat niet tegen nultarief doorvoeren naar de EU. Verder gelden SPS-regels (Sanitaire en Fytosanitaire standaarden). Bijvoorbeeld: vleesproducten moeten alleen vlees bevatten uit de EU c.q. GB.

Voor exporteurs kan het aantrekkelijk zijn om hun toeleveringsketen dichterbij te organiseren. Als Britse exporteurs dat ook gaan doen, kan dat nadelig uitpakken voor Nederlandse bedrijven.

Europees Brexit fonds
Volgens een voorstel van de Europese Commissie krijgt Nederland in eerste instantie € 757 miljoen om de schade als gevolg van de Brexit te compenseren. Hiervan € 139 miljoen voor de visserij. Hoeveel van de overige € 619 miljoen beschikbaar komt voor de land- en tuinbouw, is nog niet duidelijk. Eerst moeten de EU-lidstaten en het Europees Parlement tot een akkoord komen en dat kan nog maanden duren. De verdeelsleutel van de in totaal € 5 miljard (nominaal) zal vast tot discussie leiden. In het huidige voorstel krijgt Nederland na Ierland het meeste geld, op basis van de export, BNP, inkomen en bevolkingsomvang. De Nederlandse goederenexport naar het Verenigd Koninkrijk bedroeg in 2019 € 40 miljard. De Nederlandse export van producten uit de land- en tuinbouw was € 8,7 miljard. Opvallend is dat alle EU-lidstaten mogen meedelen in de pot, ongetwijfeld ingegeven door de politieke realiteit dat je in Europa eerst meerderheden moet hebben voor je wat kunt doen.

In het voorstel staat dat schade vanaf 1 juli 2020 wordt meegenomen, en dan voor maximum twee jaar. Opvallend, omdat de Brexit vanaf 2016 al te speelde. Ondernemers werden geconfronteerd met onzekerheid en vele deadlines die meestal werden gemist waardoor er een ‘Brexit-moeheid’ ontstond. Voor 2021 gaan velen uit van een dalende export als gevolg van Brexit (administratie, vertragingen) in combinatie met lockdowns (corona). Vraag wordt of bedrijven die zich goed hebben voorbereid en relatief weinig problemen kennen, ook een vergoeding kunnen krijgen ten opzichte van bedrijven die tot het laatste moment hebben gewacht.

Klaas Johan Osinga, kjosinga@lto.nl